Noten

1. ‘Máxima: “Nederlandse identiteit nog niet ontdekt”’, NRC Handelsblad 25/09/2007.

2. Bijvoorbeeld: ‘Benoem de Nederlandse identiteit’, Trouw 06/10/2007; ‘Lubbers: Nederlandse identiteit bestaat wél’, de Volkskrant 08/10/2007; uitzending: Netwerk ‘Bestaat de Nederlandse identiteit?’ 08/10/2007; Hanny Alkema, ‘Zoektocht naar de Nederlandse identiteit’, Trouw 06/03/10 en ‘De Nederlandse identiteit bestaat wel degelijk en is multi-etnisch’, NRC Handelsblad 23/04/2011.

3. Bruno van Rheenen, ‘Zeeuwse streekdrachten om de winter door te komen’, Trouw 28/02/2007.

4. Een aantal vragen blijft in dit artikel nog onbeantwoord, zoals de achtergrond van de consument en de motivatie om gebruiksvoorwerpen met Holland-symbolen te kopen. De consumenten van de genoemde winkels en tijdschriften zijn voornamelijk vrouwen en meisjes tussen de tien en de zestig jaar oud.

5. Voorbeelden zijn het Volendammer meisje op de verpakking van de cacaofirma Bensdorp en Frau Antje.

6. Dit concept wordt onder andere gebruikt door Xenos en Blokker. Xenos folder, 17/10 t/m 30/10/2010 en Blokker folder, 2010, week 46.

7. www.blond-amsterdam.nl/, geraadpleegd op 13/12/2010 en Frans van den Berg, ‘Delfts Blauw in nieuw jasje’, Haarlems Dagblad 06/11/2010.

8. Blokker Sinterklaas folder, 15/11 t/m 05/12/2010, week 46; Wathandig (AH) 1 (2010), 62.

9. Interview op 09/11/2010 met een inkoopmanager van Xenos, te Waalwijk.

10. Xenos folder, 17/10 t/m 30/10/2010 en presentatie van een dekbedovertrek met een Hollands decor in V&D, Kalverstraat Amsterdam, 15/10/2010.

11. Blokker Sinterklaas folder, 15/11 t/m 05/12/2010, week 46.

12. ‘Restylen op z’n Hollands’, Margriet 2010/5 en Margriet 2009/8, 50-51.

13. Margriet 1992/18, 52-57; Margriet 1992/23, 59-63; Margriet 1992/38, 73; Margriet 1992/44, 36-37; Margriet 1993/10, 75.

14. Margriet 1992/10 en 18 en Margriet 1993/11, 20-21.

15. Margriet 1994/8, 56-57; Margriet 1994/20, 36-37; Margriet 1995/8, 30-35.

16. Met een uitzondering in Margriet 1993/45, 50-51: er zijn een paar gympen afgebeeld met een tegelmotief. Dit is echter het enige product dat er zo uitziet in de jaren 1990-2000 en daarom niet representatief voor de manier waarop naar Holland werd verwezen in deze tijd.

17. Veldonderzoek in Amsterdam in de periode oktober 2010 t/m oktober 2011.

18. www.hiphollandhip.nl; www.dutchheritage.eu.

19. Boodschappen 2010/11, 35. De producten zijn ontworpen door Blond Amsterdam.

20. Allerhande 2010/11 en www.douweegbertsenmeer.nl, geraadpleegd op 21/12/2010.

21. Interview op 11/11/2010 met Hugo Kaagman, kunstenaar, te Amsterdam.

22. www.tichelaar.nl/, geraadpleegd op 20/12/2010. Project van Hella Jongerius: Non-temporary, 2005.

23. Libelle 2008/30, 62; ‘Delfts blauw anno 2008’, Libelle 2007/15, 57; Margriet 2008/27, 12.

24. Onderzocht door middel van LexisNexis, trefwoorden o.a.: Delfts blauw, Holland, Holland-symbolen, Blond, tulpen, klompen, molen.

25. Lukas Keijser, ‘Beetje fout, heel hip. Delfts blauw wordt trendy’, NRC Handelsblad 15/11/2001.

26. Voorbeelden: Bert van Panhuis, ‘Blond Amsterdam is “hot” met beschilderde kleding, aardewerk en kaarten’, Trouw 27/06/2006; Erna Straatsma, ‘Hip Holland hip!’, Leidsch Dagblad 07/07/2010; ‘Wonen als een boer’, Leidsch Dagblad 30/07/2010; Frans van den Berg, ‘Delfts blauw in nieuw jasje’, Haarlems Dagblad 06/11/2010; ‘Hollandse Nostalgie’, Leidsch Dagblad 10/10/2008; ‘Verlangen naar vroeger’, Haarlems Dagblad en De Gooi-en Eemlander 31/05/2008.

27. Elizabeth Vogelzang, ‘Bejaard blauw bloeit op’, Dagblad van het Noorden 03/05/2008 en Frans Klein, ‘Herboren folklore’, Trouw 19/05/2009.

28. www.hoi-online.nl, geraadpleegd op 18/10/2011 en www.sanoma-adverteren.nl, geraadpleegd op 28/01/2011.

29. Libelle jaren 2000-2010 en Margriet jaren 1990-2011.

30. Margriet 2006/25, 23; Margriet 2006/29, 12-13; Margriet 2007: nr. 12, 15, 36, 37 en 38; Margriet 2008: nr. 4, 13 (Ik hou van Holland-special), 27 en 38; Margriet 2009: nr. 2, 6, 18 en 40. De kleuren rood, wit en blauw zijn o.a. te vinden in: Margriet 2009: nr. 8, 31, Margriet 2010: nr. 5, 7, 9, Margriet 2011: nr. 1, 17, 30, 33, 41.

31. Libelle 2006/3, 34-35; Libelle 2006/45, 52-53; Libelle 2007/15, 56-59; Libelle 2008/30, 63-69; Libelle 2008/50, 72.

32. Dit gebeurde tussen 2001 en 2006 nog weinig, bijvoorbeeld Margriet 2003/30, 16-19 en 64. Evelien Baks, ‘Klassiek Hollands is weer hip’, Rotterdams Dagblad 27/09/2003; ‘Hollandsch glorie voor Brechtje en Hans’, Haagsche Courant 06/04/2004.

33. De term Holland verwijst oorspronkelijk naar de provincie, maar wordt in het buitenland regelmatig gebruikt om er heel Nederland mee aan te duiden. In Nederlandse media wordt met Holland ook vaak Nederland bedoeld, de begrippen worden regelmatig verwisseld.

34. Gezien in De Bijenkorf en Xenos te Amsterdam op 15/10/2010.

35. Xenos folder, 17/10 t/m 30/10/2010; Blokker folder 25/10 t/m 03/11/2010, week 43; Blokker Sinterklaas folder, 15/11 t/m 05/12/2010, week 46; Wathandig (AH)) 1 (2010).

36. Margriet 2008/27, 10-13.

37. Het verdrag was in 1985 in Schengen gesloten tussen de Benelux, de Bondsrepubliek Duitsland en de Franse Republiek.

38. Bijvoorbeeld P. Scheffer, ‘Het Multiculturele drama’, NRC Handelsblad 29/01/2000 en Schnabel 1999.

39. De Duitse etnoloog Irene Götz (2011) noemt soortgelijke processen in Europa ‘Renationalisierung’ en ‘processes of nation rebuilding’.

40. Er zijn ook tegenbewegingen. HEMA breidde bijvoorbeeld haar assortiment uit met producten voor het Suikerfeest in 2010 en 2011.